عدم توجه به شأن نزول آیات، یکی از اشکالات تفاسیر موضوعی به حساب می آید. از آن جایی که ممکن است بسیاری از قرائن فهم آیات، در شأن نزول آن آیه نهفته باشد، لذا یک مفسر با محروم کردن خود از این مسأله و بدون توجه به شروط نزول آیات، می تواند یک تفسیر صحیحی از آیات داشته باشد. (رضائی اصفهانی، 1375: 63)
قرآن کریم پاسخ گوی پرسش ها و نیاز های انسان در تمام اعصار است (نحل: 89) آنچه که مهم است، این است که علمای هر عصر، کلام وحی را می بایست متناسب با نیاز های با همان عصر و زمان فهم کنند و در صدد پاسخ به سوالات همان زمان بر آیند.
دشمنان اسلام در مقابله با اسلام ناب و نظام اسلامی، راهبرد خود را بر تهاجم و شبیخون فرهنگی متمرکز ساخته و با صرف هزینه های هنگفت و با بهره گیری از همة امکانات نو، تحریف آموزه های قرآنی و شبهه افکنی و تشک یک در اعتبار و کارآمدی قرآن و آموزه های آن را مهم ترین محور مبارزه خویش با اسلام و نظام قرار داده اند؛
در پرتو انقلاب شکوهمند اسلامی و استقرار نظام جمهوری اسلامی ایران، اسلام، و قرآن، به عنوان محوری ترین کتاب آموزه های اسلامی مورد توجه بی سابقه ای قرار گرفت و ضرورت تفسیر موضوعی قرآن به دلیل های زیر نمایان تر شد.
با توجه به اشتیاق و استقبال شدید قشر های تحصیل کرده، به ویژه قشر جوان، برای آگاهی از دیدگاه قرآن در مسائل فردی و اجتماعی لازم است با بهره گیری از روش صحیح و معتبر فهم آموزه های قرآنی از طریق تفسیر موضوعی، دیدگاه های قرآن در مسائل فردی و اجتماعی، در موضوعات مختلف استنباط و استخر اج گردد.
تفسیر موضوعی عبارتست از بیان مفاد واژگان و عبارت آیات قرآن و آشکار ساختن مراد خداوند در موضوعی از موضوعات با بهره گیری از مجموعه آیات مرتبط با آن و بر اساس روش گفتگوی عقلایی و ادبیت عربی.
مطالعات موضوعى قرآن سابقه طولانى دارد؛ اما رشد تفسیر موضوعى قرآن پدیده اى نوآمد به شمارمی آید که در چند دهه اخیر بالنده شده است.
تفسیر موضوعی ترکیبی وصفی است که «موضوعی» بودن وصف تفسیر و ویژگی آن است، بنابراین در تفسیر موضوعی مفسر به تفسیر آیات قرآن راجع به موضوعی خاص می‌پردازد.
تفسیر موضوعی در برابر تفسیر ترتیبی شیوه‌ای در تفسیر آیات قرآن کریم است که مفسر از طریق آن به استنباط دیدگاه قرآن درباره موضوعی مرتبط با انسان و جهان هستی می‌پردازد.
تفسیر موضوعی را از زوایای گوناگون می‌توان تقسیم کرد: 1) برخی محققان برای آن سه گونه معرفی کرده‌اند:
